Personar som har enkeltpersonføretak, er pliktige til å aktivt levere inn skattemeldinga kvart år. Det same gjeld for aksjeselskap. Likevel er det fleire tusen kvart år som ikkje leverer i tide.

Manglande levering har negative konsekvensar både for dei næringsdrivande og for Skatteetaten. Dei som er for seint ute, risikerer å få tvangsmulkt, og viss dei ikkje leverer i det heile, vil dei få fastsett skatten ved skjøn. Dei risikerer òg å få tilleggsskatt. For Skatteetaten går mykje ressursar med til å handsame desse sakene.

Skatteetaten har difor over fleire år testa om påminningar via SMS og oppringing frå ringerobot kan få fleire næringsdrivande til å levere skattemeldinga. I denne artikkelen vil vi presentere resultata frå kampanjane vi hadde med ringerobot i 2020 og SMS-robot i 2021.

Utsett frist gjorde det viktig med påminning i 2020

Eit viktig funn frå tidlegare kampanjar vi har hatt (PDF), er at vi ikkje har hatt nokon effekt av påminningskampanjar i forkant av leveringsfristen, medan vi har sett effekt av å purre på dei som er for seine med å levere. Vanlegvis må næringsdrivande levere skattemeldinga innan utgangen av mai, men på grunn av koronapandemien blei fristen i 2020 utsett til august. Kampanjane i 2020 gjekk difor føre seg i september.

I 2020 nytta vi ein ringerobot. Ringeroboten kan ringe opp mange telefonnummer samstundes og lese opp førehandsinnspelte meldingar. Stemma forklarte mottakarane at dei hadde mottatt skattemelding for næringsdrivande, og difor måtte levere i Altinn. Dei oppringde kunne gjere tasteval om dei ønskte å bli sett over til ein rettleiar. Her hadde vi ei eiga telefonsløyfe for å unngå at dei skulle hamne i kø.

For å måle effekten av kampanjen gjennomførte vi eit felteksperiment. Det inneber at vi delte målgruppa i to: Éi tiltaksgruppe som blei oppringt av ringeroboten, og éi referansegruppe som ikkje blei ringt. Gruppene blei trekt tilfeldig, slik at dei elles vil vere like i gjennomsnitt. Vi kan difor måle effekten av ringeroboten ved å samanlikne kor mange som leverte i dei to gruppene, i tida etter at ringekampanjen byrja.

I eksperimentet såg vi på effekten i fire ulike målgrupper med kvar si tilhøyrande referansegruppe:

• nystarta enkeltpersonføretak
• nyleg avslutta enkeltpersonføretak
• enkeltpersonføretak elles
• aksjeselskap

Ringeroboten får nystarta og nyleg avslutta føretak til å levere

Figur 1 og 2 tek for seg resultata for nystarta og nyleg avslutta enkeltpersonføretak. Figurane syner kor mange som leverte i ringerobot- og referansegruppa kvar dag frå kampanjen starta og to veker fram i tid. Kampanjeperioden er markert med stipla linjer.

 

Figur 1. Prosent av nye enkeltpersonføretak som har levert under og etter kampanjen. Kampanjen gjekk føre seg mellom 21. og 25. september.

Figur 2. Prosent av nyleg avslutta enkeltpersonføretak som har levert under og etter kampanjen. Kampanjen gjekk føre seg mellom 21. og 25. september.

I figurane ser vi at leveringsprosenten aukar markert i ringerobotgruppa samanlikna med referansegruppa medan kampanjen føregår. I perioden som følgjer, er utviklinga nærast heilt parallell. Dette er eit klårt teikn på at ringeroboten har ein strakseffekt på levering. Vi ser dessutan at referansegruppa ikkje hentar inn forspranget etter kampanjen. Det tyder på at kampanjen ikkje berre framskundar levering, men faktisk når fram til personar som ikkje ville ha levert på eiga hand.

I ringerobotgruppa var det 80 prosent av dei med nystarta og 76 prosent av dei med nyleg avslutta føretak som hadde levert to veker etter kampanjestart. Dei tilsvarande tala for referansegruppene er høvesvis 64 prosent og 60 prosent. Effekten av ringeroboten er altså på 16 prosentpoeng for båe målgruppene. Regresjonsanalysar syner at resultata står seg og er statistisk sikre sjølv når vi tek omsyn til forhold som kjøn, fødeland, alder på føretak og alder på innehavaren.  

Ringeroboten har lågare effekt for andre enkeltpersonføretak og aksjeselskap

Figur 3 og 4 syner resultata for andre enkeltpersonføretak og for aksjeselskap.

Figur 3. Prosent av enkeltpersonføretak elles som har levert under og etter kampanjen. Kampanjen gjekk føre seg mellom 21. og 25. september.

For «enkeltpersonføretak elles», det vil seie dei som korkje er nystarta eller nyavslutta, er effekten tydeleg mindre enn for nystarta og nyleg avslutta: Fem prosentpoeng fleire hadde levert i ringerobotgruppa (84 prosent) enn i referansegruppa (79 prosent). Resultatet er statistisk sikkert.

Figur 4. Prosent av aksjeselskap som har levert under og etter kampanjen. Kampanjen gjekk føre seg mellom 28. og 30. september.

Effekten for aksjeselskap er òg statistisk sikker og på seks prosentpoeng. I gruppa som blei oppringd, er det om lag like mange som leverer som for nystarta og nyavslutta enkeltpersonføretak (78 prosent), men det er samstundes ein høgare prosent som leverer av seg sjølv (72 prosent). Sjølv om effekten av kampanjen isolert sett er mindre for dei to siste gruppene, endar vi altså opp med om lag same sluttresultat for alle fire målgruppene.

At effekten er størst for dei nystarta og nyavslutta verksemdene, er noko vi venta på førehand. Dette er grupper der vi veit mange ikkje kjenner til at dei må levere, slik at informasjonstiltak som dette er særleg eigna.

37 prosent av enkeltpersonføretaka ville snakke med rettleiar

Som nemnt ovanfor kunne dei oppringde velje å bli sett over for å snakke med ein rettleiar. Av enkeltpersonføretaka var det 37 prosent som valde dette. Dei som tok imot desse telefonane, melde at dei fekk positive tilbakemeldingar, og at folk syntest det var god sørvis frå Skatteetaten å take kontakt og minne dei på å levere.

Nytta SMS-robot i 2021 for å kunne skalere opp kampanjane

I 2021 nytta vi ein SMS-robot til kampanjen. Dette blei valt sidan det gjer det lettare å skalere opp kampanjane. Ein annan føremon er at ein SMS kan lesast av mottakaren når hen har tid, og ikkje er avhengig av om personen kan svare der og då.

Vi gjekk attende til vanleg leveringsfrist, 31. mai, i 2021, men dei som bad om det, kunne få utsett leveringsfristen til august.

Dette året hadde vi tre kampanjar som blei testa:

• juni: nystarta og nyleg avslutta enkeltpersonføretak med ordinær leveringsfrist i mai
• august: aksjeselskap med utsett leveringsfrist og aksjeselskap med varsel om tvangsmulkt
• september: enkeltpersonføretak med utsett frist, enkeltpersonføretak med varsel om tvangsmulkt og revarsling av enkeltpersonføretak som ikkje hadde levert i juni

Formulerte oss i tapsretning og fletta inn namnet på verksemda

SMS-en som blei sendt ut til enkeltpersonføretaka, er vist i figur 5. Meldinga var i utgangspunktet lik for aksjeselskap, men der blei det påpeikt at mottakaren var dagleg leiar eller styreleiar.

Vi var nøye med korleis vi formulerte oss. Det var viktig å vere hjelpsame og forklare tydeleg korleis dei skulle levere, og samstundes få fram alvoret i situasjonen. Vi valde difor å formulere oss i tapsretning.

Forsking innan åtferdsøkonomi har vist at å formulere noko i tapsretning («Viss du ikkje leverer snarast, vil Skatteetaten berekne skatten din ved skjøn») kan få fleire til å handle enn viss ein formulerer det same i vinstretning («Du slepp å få skatten din berekna ved skjøn viss du leverer snarast»).

Vi valde òg å flette inn namnet på verksemda i SMS-en for å gjere han meir personleg.

Figur 5. SMS-en som blei send ut til enkeltpersonføretak i juni. SMS-ane i dei andre kampanjane var tilnærma identiske. Meldinga var på anten bokmål eller engelsk, ut frå om personen har valt norsk eller engelsk som kontaktspråk med det offentlege. Føretaket i meldinga er fiktivt.

SMS får nystarta og nyleg avslutta føretak til å levere

Effektmålinga av SMS-kampanjane blei utforma på same vis som for ringekampanjen året før, idet vi samanlikna leveringsprosenten i ei tiltaksgruppe som fekk SMS, med ei referansegruppe som ikkje fekk. Figur 6 syner resultata for kampanjen i juni for nystarta og nyleg avslutta enkeltpersonføretak.

Figur 6. Prosent av nystarta og nyleg avslutta enkeltpersonføretak som har levert under og etter kampanjen. Kampanjen gjekk føre seg mellom 10. og 15. juni.

Som vi kan sjå, har kampanjen god effekt på dei nystarta og nyleg avslutta føretaka. I SMS-gruppa er det 34 prosent som har levert snautt tre veker etter kampanjeslutt, mot 13 prosent for dei i referansegruppa – altså ein effekt på 21 prosentpoeng. Effekten er statistisk sikker.

Effekten er betre enn tilsvarande ringerobotkampanje året før, då effekten var 16 prosentpoeng. Samstundes bør ein vere varsam med å samanlikne direkte; skal vi gjere ei ordentleg måling av om SMS- eller ringerobot fungerer best, lyt vi køyre kampanjar med begge delar parallelt. Det vil vere systematiske skilnader mellom ein forseinka kampanje som gjekk i august i «koronaåret» 2020 og ein kampanje til vanleg leveringsfrist i det noko meir normale året 2021.

Eit døme på dette er at sjølv om effekten er betre for SMS, er det ein mykje lågare prosent som har levert totalt i 2021 (34 prosent med SMS, 13 prosent utan) enn det var i 2020 (78 prosent for ringerobot og 62 prosent utan når vi ser på nystarta og nyleg avslutta under eitt). Det må mellom anna sjåast i samband med forhold som at gruppene vi kontakta, ikkje er heilt like, at denne kampanjen gjekk kortare tid etter fristen, og tida på året.

Kva tok føretaka kontakt med oss om?

Som året før kunne mottakarane kontakte oss på ei eiga telefonsløyfe viss dei hadde spørsmål. I 2021 bad vi rettleiarane som tok imot telefonane, om å loggføre samtalane på årsakskategoriar. Fordelinga er vist i tabell 1.

 

Dei vanlegaste grunnane til at dei ringde inn, var som venta at dei ikkje var klar over at dei måtte levere, eller at dei trong hjelp til det. To positive funn var at veldig få ringde fordi dei hadde problem med å skjøne SMS-en eller trudde han var useriøs.

Samla fann vi at berre ti prosent av SMS-ane som blei sende ut, førte til at mottakarane ringde inn. Dette meinte vi var eit volum vi kunne handtere utan eiga telefonsløyfe, og i kampanjane i august og september refererte vi difor til Skatteetatens hovudnummer.

Svak effekt for kampanjane i august og september

Resultata frå kampanjane som blei køyrt i august og september, er viste i figur 7 og 8.

Figur 7. Prosent av aksjeselskap med utsett frist, inklusive dei som fekk varsel om tvangsmulkt, som har levert under og etter kampanjen. Kampanjen gjekk føre seg 30. og 31. august.

For kampanjen i august var målgruppa aksjeselskap som hadde bedd om utsett leveringsfrist, inklusive dei som hadde fått varsel om tvangsmulkt. To veker etter kampanjen var det 76 prosent som hadde levert i SMS-gruppa, mot 74 prosent i referansegruppa.

Figur 8. Prosent av enkeltpersonføretak med utsett frist, samt dei som fekk revarsling etter å ikkje ha levert etter å ha motteke SMS i juni, som har levert under og etter kampanjen. Kampanjen gjekk føre seg 15. og 16. september.

September-kampanjen var retta mot enkeltpersonføretak som hadde fått innvilga utsett levering og fått tvangsmulkt. Dei som ikkje hadde respondert på kampanjen i juni, blei dessutan varsla på nytt. Òg for denne kampanjen var effekten på to prosentpoeng: 16 prosent leverte etter å ha fått SMS, mot 14 prosent i referansegruppa.

Desse to kampanjane hadde ein statistisk sikker, men svak effekt. Ei mogleg forklaring er at dette er målgrupper som er vanskelege å nå, med folk som sjølv hadde valt å få utsett frist og nokre som hadde fått SMS-varsel i juni utan at dei reagerte.

Skatteetaten vil arbeide vidare med slike kampanjar

Samla er vi nøgde med resultata frå kampanjane. Vi ser at dei får fleire til å levere, særleg grupper med dårleg kjennskap til regelverket. Eit naturleg neste skritt er å sjå om det kan brukast på andre område, til dømes om purring kan få fleire til å levere mva-melding. Det kan òg vere interessant å teste ulike tekstar opp mot kvarandre for å sjå om vi har noko å hente på korleis vi formulerer oss.