Nærståande i denne samanhengen er ektefelle til aksjonæren eller personar som aksjonæren er i slekt eller svogerskap med i opp- eller nedstigande linje, eller i sidelinja så nær som onkel eller tante. Dette finn du skildra i føresegna om utbytte i skattelova.

Leige eller bruk av selskapet sine eigedelar

• Viss selskapet anskaffar ein eigedel som ei forretningsmessig investering, skal du som aksjonær eller nærståande i utgangspunktet betale marknadspris for leige av denne eigedelen.
  
  
• Viss føremålet med anskaffinga hovudsakleg er til privat bruk, og bruken gir ein inntektsreduksjon eller eit tap for selskapet som kjem av interessefellesskapet, skal aksjonær eller nærståande dekkje alle lånekostnader, driftskostnader og avkastning på investert kapital utover eventuelt betalt marknadspris. Dette føreset at selskapet sine kostnader for den private bruken er høgare enn marknadsprisen.
  
  

  Døme på når marknadsprisen ikkje dekkjer selskapet sine kostnader

  Når marknadspris ikkje dekkjer selskapet sine kostnader ved den private bruken

  Døma viser kva du som aksjonær eller nærståande skal betale i leige når kjøp og drift av ein eigedel hovudsakleg er til din eller din nærståande sin private bruk. 

  Har du ikkje betalt leige, må tilsvarande beløp bli oppgitt som skattepliktig utbytte.

  Har du betalt leige som ikkje dekkjer selskapet sine kostnader, må differansen bli oppgitt som skattepliktig utbytte.

  Selskapet skal inntektsføre manglande leige som skattepliktig uttak.

  Døme 1 – Eigedom

  Kjøpspris inklusiv påkosting er 6 000 000 kroner

  Aktuelle kostnader inklusiv meirverdiavgift som gjeld selskapet sin eigedom	NOK
  Inventar	50 000
  Vedlikehald og reparasjon	55 000
  Diverse andre kostnader, forsikring, straum etc.	25 000
  Rentekostnader	0
  Avkasnting på investert kapital*	84 000
  Leigepris	214 000
  Betalt leige eller innrapportert utbytte	100 000
  For lite betalt leige eller utbytte	114 000

   

  *I dømet er det føresett at selskapet har brukt sin frie eigenkapital ved anskaffinga, og det er anvendt ei rente på 1,4 prosent på anskaffingskostnaden.

  Leigeprisen som aksjonær eller nærståande skal betale utgjer 214 000 kroner. Skattepliktig utbytte utgjer differansen mellom betalt leige (100 000 kroner) og leigeprisen (214 000 kroner), det vil seie 114 000 kroner.

  Sjølv om prisen på den opne marknaden skulle tilseie ein leigepris på 100 000 kroner, må aksjonæren eller nærståande betale eller føre 114 000 kroner meir som skattepliktig utbytte når anskaffinga hovudsakleg er i aksjonær eller nærståande si private interesse.  

  Døme 2 – Båt

  Anskaffingskostnaden er 5 000 000 kroner inklusiv meirverdiavgift.

  Aktuelle kostnader inklusiv meirverdiavgift som gjeld selskapet sin båt	NOK
  Drivstoff	80 000
  Forsikring	50 000
  Leige av båtplass	60 000
  Vedlikehald og reparasjon	40 000
  Diverse andre kostnader	75 000
  Rentekostnader*	75 000
  Verdinedgang**	150 000
  Avkastning på investert kapital***	35 000
  Leigepris	565 000

   

  *Lån til kjøp av båt 2 500 000 kroner - rente 3 prosent.

  **Døme på verdinedgang - reell verdinedgang eller beste estimat - til dømes 3–5 prosent.

  ***Eigenkapitalfinansiert med 2 500 000 kroner - 1,4 prosent rente.

  I dømet er det føresett at du som aksjonær eller nærståande ikkje betaler leige for bruk av båten, og leigeprisen som du må betale eller føre som skattepliktig utbytte er minimum 565 000 kroner.

Interessefellesskap eksisterer i utgangspunktet når ein aksjonær eig meir enn 50 prosent av aksjane. Den reelle innverknaden i selskapet vil likevel vere avgjerande.

Tapt avkastning på investert kapital

Sjølv om låne- og driftskostnader blir betalt med dine private midel, kan selskapet likevel få eit tap dersom kjøpet blir eigenkapitalfinansiert.

• Som aksjonær eller nærståande må du i slike tilfelle betale ei leige til selskapet eller oppgi leiga som skattepliktig utbytte tilsvarande den tapte avkastninga av selskapet sin investerte kapital.
• Selskapet må leggje til den tapte avkastninga som skattepliktig uttak.

Feil leigebeløp i skattemeldinga

Dersom det skulle vise seg at du har oppgitt feil leigepris, kan Skatteetaten endre fastsetjinga ved skjønn, påleggje tilleggsskatt og

• for deg som aksjonær eller nærståande leggje til beløpet som skattepliktig utbytte 
• for selskapet leggje til beløpet som skattepliktig uttak (tilbakeføring av private drifts- og lånekostnader og avkastning av investert kapital) 

Meirverdiavgift

Dersom selskapet har anskaffa og frådragsført inngåande meirverdiavgift på kostnader som gjeld den private bruken, blir avgifta lagt til som utbytte på deg som aksjonær eller nærståande.

All frådragsført inngåande meirverdiavgift både på anskaffinga og driftskostnadene vil bli ført tilbake på selskapet i samsvar med beløpa på terminoppgåvene.